مدل‌‌های تامین مالی جمعی

تعریف تامین مالی جمعی: تامین مالی جمعی را می‌توان به عنوان تلاش جمعی بسیاری از افراد تعریف کرد که منابع خود را برای حمایت از تلاش‌هایی که توسط افراد یا سازمان‌های دیگر آغاز می شود، تجمیع می‌کنند. این کار معمولاً از طریق اینترنت یا با کمک آن انجام می‌شود. پروژه و کسب‌وکارهای فردی با کمک‌های کوچک تعداد زیادی از افراد تامین مالی می‌شوند و به نوآفرینان، کارآفرینان و صاحبان مشاغل اجازه می‌دهند تا از شبکه‌های اجتماعی خود برای افزایش سرمایه استفاده کنند.
در ادامه برخی از مدل‌های تامین مالی جمعی و مدل‌های نوآورانه که امروزه مورد استفاده قرار می‌‌گیرد، توضیح داده می‌شود:
مدل مبتنی بر اهدا: سازمان‌های دولتی بیش از ده‌ها سال است که از این مدل برای جذب منابع مالی برای اجرای پروژه‌های خاص استفاده کرده‌اند. برخلاف روش تامین مالی سنتی،‌ در مدل مبتنی بر اهدا منابع مالی برای پروژه‌های خاص جمع‌آوری و اختصاص داده می‌شوند. از آنجایی که سرمایه‌گذاران می‌دانند که پول آنها در یک پروژه بسیار خاص مصرف می‌شود،‌ تمایل بیش‌تری به اهدای مبالغ بالاتر به ازای هر نفر دارند.
این نوع از اهدا کنندگان همچنین تمایل دارند در درازمدت وفادار باشند. هنگامی که سازمان‌های مردم نهاد، آن‌ها را از پیشرفت پروژه مطلع می‌سازند،‌ از اهداهای مکرر اطمینان حاصل می‌شود. انگیزه اصلی سرمایه‌گذاران اجتماعی است. این انگیزه درونی است که معمولاً بنای خوبی برای یک رابطه بلندمدت اهدا کننده است.
مدل مبتنی بر پاداش: این مدل توسط صاحبان پروژه استفاده می‌شود که می‌خواهند برای یک پروژه خاص منابع مالی جمع‌آوری کنند و می‌توانند در ازای آن پاداش‌های غیرمالی (اغلب کوچک) بدهند. پاداش‌ها دارای ارزش نمادین هستند و توسط سرمایه‌پذیر ارائه می‌شوند. آن‌ها معمولاً بسیار کمتر از مبلغ کمک مالی هستند،‌ تا اطمینان حاصل شود که پول کافی برای پروژه باقی مانده‌است. بااین وجود،‌ درک ارزش می‌تواند بسیار بالاتر باشد،‌ برای مثال بلیط‌های ویژه VIP به عنوان پاداش برای کمک‌های مالی بالاتر. لازم به ذکر است که پاداش در این زمینه نباید به‌ عنوان نشانه قدردانی تلقی شود و الزامی برای ارائه پاداش وجود ندارد.
مدل مبتنی‌بر پیش‌فروش: این امکان وجود دارد که یک محصول یا خدمات جدید به صورت آنلاین در معرض عموم قرار بگیرد و از سرمایه‌گذاران پرسیده شود آیا مایل به سفارش و پیش‌پرداخت هستند. این مدل جایگزین تحقیقات بازار سنتی می‌شود و درصورت موفقیت‌آمیز بودن،‌ ضمن تامین سرمایه در گردش، تقاضا را تایید می‌کند. سرمایه‌گذارانی که در این کمپین‌های تامین مالی جمعی شرکت می‌کنند،‌ این تامین مالی را به خاطر اینکه می‌خواهند محصول یا خدمت مذکور ساخته شود، انجام می‌دهند.
مدل مبتنی بر وام: در تامین مالی جمعی مبتنی بر وام،‌ یک شرکت به جای بانک،‌ از گروهی از افراد وام می‌گیرد. نقش پلتفرم می‌تواند متنوع باشد. برخی از پلتفرم‌ها به عنوان واسطه عمل می‌کنند و همچنین بازپراخت‌ها را به وام‌دهنده‌ها انجام می‌دهند. درحالی که سایر پلتفرم‌ها فقط به عنوان هماهنگ‌کننده عمل می‌کنند و وام‌دهنده و قرض‌گیرنده را پس از پایان یافتن معاملات، به هم متصل می‌کند.
مدل مشارکت اجتماعی: برخی از پلتفرم‌ها امکان وام دادن به پروژه‌های اجتماعی بدون سود،‌ ارائه می‌کنند. به عنوان مثال جایی که کسب‌وکارها در کشورهای درحال توسعه می‌توانند بدون پرداخت سود به وام‌دهنده،‌ منابع مالی خرد دریافت کنند.
مدل مبتنی بر وام‌دهی همتا به همتا: اگرچه وام‌دهی همتا به همتا (P2P) تامین مالی جمعی «واقعی» نیست. اما یک مدل تامین مالی جدید برای وام است. وام‌دهی همتا به همتا برخی از ویژگی‌های تامین مالی جمعی را دارد،‌ اما تفاوت اصلی آن است که وام‌دهنده‌ها و وام‌گیرنده‌ها همدیگر را نمی‌شناسند. در اعطای وام همتا به همتا، انگیزه اصلی سرمایه‌گذار، بازدهی بالاتر است.
این مدل توسط وام‌گیرندگانی استفاده می‌شود که به دنبال وامی با نرخ بهره کمتر از نرخی هستند که می‌توانند از بانک بگیرند. همچنین می‌تواند توسط وام‌گیرندگانی که می‌توانند اوراق بهادار کمتری ارائه دهند، استفاده شود.
مدل مبتنی بر وام‌دهی همتا به کسب‌وکار: مشابه وام‌دهی P2P، پلتفرم‌هایی وجود دارند که به مشاغل کوچک و متوسط وام می‌دهند.
مدل مبتنی بر سهام: هنگامی که شرکت می‌خواهد به جای تامین مالی از فرشتگان و یا سرمایه‌گذاران خصوصی دیگر،‌ تامین مالی را از گروهی از افراد جذب کند،‌ به این عمل تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام یا تامین مالی جمعی گفته می‌شود. برخی از سرمایه‌گذاران عمدتاً علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی هستند که ارزش‌های خود را به اشتراک می‌گذارند، به صورت محلی درگیر هستند، یا در جامعه خود اشتغال ایجاد می‌کنند. برخی دیگر از آن‌چه که بازار،‌ پروژه‌ها یا شرکت به آن می‌پردازند، ‌آگاهی دارند و می‌خواهند سرمایه و تخصص خود را برای موفقیت این پروژه‌ها به ارمغان بیاورند.
تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام نیز عموماً شامل ترتیباتی شبیه سهام است. جایی که «تامین‌کننده مالی» در واقع صرفاً یک طلب‌کار است ک دارای حق مالکیت برای دریافت بازده آن است.
مدل‌های هیبریدی: مدل‌های ترکیبی نیز امکان پذیر است. برخی از پلتفرم‌ها با مدل ترکیبی وام و پیش‌فروش آزمایش می‌کنند. درصدی از تامین مالی به مدل مبتنی بر وام اختصتاص داده می‌شود (و با بهره بازپرداخت می‌شود) و بخشی دیگر از تامین مالی برای تامین مالی اولیه تولید محصول یا خدمات استفاده می‌شود. همچنین برای کارآفرین در مدل‌های ترکیبی تامین مالی جمعی، مزایایی وجود دارد، به‌عنوان مثال، در جایی که تامین مالی جمعی برای پیش‌فروش یک محصول استفاده می‌شود، که از طریق آن اعتبارسنجی و تقسیم‌بندی بازار برای ایجاد درآمد و موقعیت‌یابی پروژه،‌ انجام می‌شود.
تغییرات در مدل‌های تامین مالی جمعی: در کنار مدل‌هایی که در بالا ذکر شد،‌ به مرور زمان تغییراتی در این مدل‌ها به وجود آمده است که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
در نوع مبتنی بر پاداش: بسته به نوع مدل کسب‌وکار انتخاب شده، سازمان‌ها می‌توانند انواعی از بازدهی را داشته‌باشند. این بدان معناست که بر اساس یک ورودی پولی، سرمایه‌گذار بازپرداختی را دریافت می‌کند که ارزش قابل توجهی دارد. مبلغ دقیق همیشه در شروع پروژه مشخص نیست و بنابراین در معرض خطر است. معمولاً این‌ها محصولات یا خدمات آن سازمان هستند.
در نوع تامین مالی: همچنین می‌توان با ارائه محصولات یا خدمات به جای پول، در پروژه تامین مالی جمعی به عنوان تامین‌کننده مالی شرکت کرد. در بیشتر موارد، این محصولات یا خدمات در غیر این صورت نیاز به خرید توسط پروژه دارند و بنابراین ارزش مالی واقعی برای سرمایه‌پذیر دارند.
منبع:
De Buysere, K., Gajda, O., Kleverlaan, R., Marom, D., & Klaes, M. (2012). A framework for European crowdfunding.‏