تبدیل کارت‌های مغناطیسی به کارت‌های هوشمند از جمله وعده‌هایی است که رئیس کل بانک مرکزی در صحبت‌های اخیر خود به شبکه بانکی داده است.
هدف از این کار ایجاد امنیت بیشتر در نظام بانکی و اطمینان از نظام پرداخت است. این تکنولوژی که در داخل کشور هم به گفته همتی، بومی‌سازی شده و از استانداردهای کافی برخوردار است، زمینه‌ساز پرداخت آفلاین است.
کارت هوشمند قطعه‌ای پلاستیکی است که اطلاعات مورد نیاز دارنده آن به‌صورت نوار مغناطیسی یا یک ریزپردازنده تعبیه‌شده در جسم کارت است. در تعریف‌های دیگر کارت هوشمند در عمل نوعی کارت اعتباری است که مغز روی آن تعبیه شده است؛ که منظور از مغز، همان تراشه رایانه‌ای است. بنابراین، ظرفیت حافظه کارت‌های هوشمند، به مراتب بیشتر از کارت‌های مغناطیسی خواهد بود. به عنوان نمونه، ظرفیت یک کارت مغناطیسی در حدود ۱۲۵ بایت است؛ در صورتی که ظرفیت یک کارت هوشمند می‌تواند بین یک تا ۶۴ کیلوبایت باشد.
از کارت‌های هوشمند می‌توان برای نگهداری اطلاعاتی مانند رمز عبور و شماره‌های حساب استفاده کرد و برای دسترسی به اطلاعات کارت می‌توان از مشخصه‌های فیزیولوژی مانند اثرانگشت بهره برد. ذخیره اطلاعات شخصی، کارت‌های اعتباری تلفن، کیف پول الکترونیکی، اطلاعات پزشکی، کلیدهای شناسایی و کارت‌های شناسایی از دیگر موارد استفاده کارت هوشمند هستند.
بین کارت‌های هوشمند و مغناطیسی تفاوت‌های زیادی با وجود مشابهت‌ها وجود دارد. از جمله این تفاوت‌ها، این است که کارت‌های هوشمند برخلاف کارت‌های مغناطیسی، گران‌تر هستند، پیچیدگی‌های بیشتری دارند، دستگاه‌های مورد نیاز آن در طیف وسیعی موجود هستند، امنیت آن بسیار بالاست، به سادگی قابل کپی شدن نیستند، اطلاعات ذخیره‌شده در چیپ هیچ‌گاه به طرز اتفاقی تغییر نمی‌یابد و قابلیت استفاده برای چند کاربرد دارند. همچنین از جمله شباهت‌های آنها ابعاد فیزیکی، طرح و نوشته‌های روی کارت است.
پروژه کارت‌های هوشمند از اواخر دهه ۷۰ به شبکه بانکی ایران معرفی شد؛ هنگامی که بانک مسکن کارت هوشمند خود را به عنوان جایگزینی برای دفترچه حساب و دفترچه پرداخت اقساط وام‌های مسکن صادر کرد.
پس از آن در سال‌های ۸۰-۷۹ بود که شرکت ایز‌ایران کارت هوشمند جدیدی به نام «ثمین» معرفی کرد که روند تحقق آن در سال ۸۰ به دلیل مخالفت بانک مرکزی متوقف شد. شرکت خدمات انفورماتیک نیز برای سوئیچ بانک توسعه صادرات و بانک کشاورزی سیستم هایبرید (مغناطیسی و هوشمند) را ایجاد کرده بود؛ اما با وجود چنین تلاش‌هایی، پروژه کارت‌های هوشمند به صورت جدی در دستور کار قرار نگرفته بود. علاوه بر این، هنوز استاندارد EMV جنبه صنعتی پیدا نکرده و در کشور مطرح نبود. تا اینکه در سال ۸۳ این بار خود بانک مرکزی موضوع کارت‌های هوشمند را در دستور کار خود قرار داد و آیین‌نامه‌ای درباره استاندارد EMV برای این کارت‌ها تصویب و ابلاغ کرد.
به موجب آیین‌نامه مذکور، کلیه کارت‌های هوشمندی که مورد استفاده قرار خواهند گرفت باید منحصرا دارای استاندارد EMV 4 (2000) باشند و در همین راستا یک مرجع ذی‌صلاح بین‌المللی استاندارد آنها را تایید کند.
حالا اما رئیس کل بانک مرکزی عزم خود را برای ورود کارت‌های هوشمند به نظام بانکی جزم کرده و قرار است به زودی این کار به مرحله اجرا برسد.
یکی از مزایای اصلی کارت‌های هوشمند حجم حافظه و امنیت اطلاعات موجود روی تراشه آن است. به‌طوری که این اطلاعات از طریق مدار منطقی موجود در تراشه، حفاظت می‌شود. به همین دلیل، نفوذ به اطلاعات دارنده کارت بسیار دشوار است.
درباره مزیت ورود کارت‌های هوشمند و جایگزینی آن با کارت‌های مغناطیسی نیز علی دیواندری، رئیس پژوهشکده پولی – بانکی گفته بود: «کارت‌های هوشمند استانداردهای ایمنی بیشتری دارد و در موبایل (mobil payment) از درجه ایمنی بیشتری برخوردار خواهد بود.
در سیستم‌های پرداخت ایران یکی از کشورهای خوب منطقه است. در حال حاضر استانداردسازی و ارتقای روندهای نوظهور مد نظر است تا از استانداردهای روز دنیا عقب نمانیم.»
به گفته وی، «در بسیاری از موارد خدمات پرداخت به صورت آنلاین انجام می‌شود که در خیلی از کشورها هنوز این امکان وجود ندارد. از نظر سیستم‌های پرداخت، ایران یکی از کشورهای پیشرفته دنیاست؛ اما نباید به این حد اکتفا کنیم.»
منبع: کسب و کار نیوز