طهمورث حسنقلیپور، کارشناس اقتصادی
سرمایهگذار معمولا با تشخیص درست از بازار داخل و خارج و شیوههای تامین مالی، ریسک انجام یک فعالیت را میپذیرد و وارد بحث سرمایهگذاری میشود. به میزان ریسکی که برای یک سرمایهگذار وجود دارد، موفقیت سرمایهگذار یا عدم موفقیت وی روشن خواهد شد؛ اما در شرایط کنونی اقتصادی کشور، همه ما میدانیم شرایطی که وجود دارد، شرایط پرریسکی است. بر همین اساس برای شروع یک سرمایهگذاری باید مخاطرات زیادی را پذیرفت و البته قبل از آن پاسخ به چند سوال مهم است. سوالاتی مثل اینکه «مدیریت ریسک چقدر بر عهده خود سرمایهگذار و چقدر بر عهده وزارتخانه پشتیبان و تا چه اندازه مربوط به مجلس و دولت است و چقدر مربوط به فضای کلان کشور؟»، «سرمایهگذاری تا چه اندازه متاثر از بلاتکلیفی روابط بینالمللی و چقدر مربوط به جو روانیای است که توسط کشورهای خارجی ایجاد میشود؟»، «همچنین این سرمایهگذاری چقدر مربوط به درگیریهای سیاسی داخل کشور است؟» واقعیت این است که هر سرمایهگذاری در صورت یافتن پاسخ مناسب برای هر یک از این سوالات، حاضر به سرمایهگذاری است. اگر درباره هر یک از این سوالات ابهام وجود داشته باشد، جرات سرمایهگذار برای سرمایهگذاری پایین میآید.
همانطور که رهبر معظم انقلاب بر شکلگیری ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی تاکید کردهاند، این ستاد میتواند ریسک سرمایهگذاری را تحت کنترل دربیاورد. بخشی از ریسک سرمایهگذاری که البته متاثر از مباحث فرهنگی و بعد از انقلاب شکل گرفته که هنوز هم باقی است، فرهنگ مقاومت در مقابل سرمایه و سرمایهگذار است؛ یعنی اینکه سرمایهگذار در جامعه به عنوان پولدار تلقی میشود. در جامعه ما از آن برهه تاکنون این فرهنگ تحت کنترل درنیامده است.
بین سرمایهگذار با کسی که رانتخوار است و پولشویی میکند، فرق اساسی وجود دارد؛ اما از آنجایی که سیستم فرهنگی و اقتصادی کشور تعریف درستی از این مقوله ندارد، به تبع کسی که به سرمایهگذاری با دید علمی روی میآورد، با جریانهای خلاف مشابهسازی میشود و اینگونه است که افرادی که با نیت علمی و سرمایهگذاری واقعی وارد میشوند، عموما صدمه میبینند. برعکس کسانی که با غیر از نیت سرمایهگذاری و با تکیه بر رانت وارد میشوند، صدمه نمیبینند. مشکل اساسی عدم تفکیک بین سرمایهدار و سرمایهگذار و سرمایهگذار واقعی با رانتجو و کسی که پولشویی میکند، است. مشکل اساسی اینجاست که ما سرمایهگذاران را دوست نداریم.
در حالی که در وضعیت فعلی لازم است دوستداران انقلاب با نیت خیر در مقاطع مختلف از جانشان برای حفاظت از انقلاب به معنای واقعی، مایه بگذارند، باید به معنای واقعی به میدان سرمایهگذاری وارد شوند. سرمایهگذاری مثل جریان خون در رگ جامعه است. به نظر میرسد با وجود وضعیت پرریسک فعلی، راهاندازی بنگاههای کوچک و خرد که ریسک کمتری دارد، نتایج موثری داشته باشد.